تحلیل جایگاه سرمایه‌های اجتماعی و فرهنگی در روند توسعهٔ گردشگری در بازار کهن تبریز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 جغرافیا و برنامه ریزی شهری/برنامه ریزی و علوم محیطی/تبریز/تبریز، ایران

2 جغرافیا و برنامه ریزی شهری/برنامه ریزی و علوم محیطی/تبریز/ تبریز- ایران

چکیده

صنعت گردشگری، به‌دلیل ماهیتش، ارتباطات بسیاری با جامعه و فرهنگ‌های مبدأ و مقصد گردشگری دارد که مدیریت این تفاوت‌های فرهنگی و رفتاری نقش مهمی در توسعهٔ این صنعت خواهد داشت. سرمایه‌های اجتماعی و فرهنگی دو مفهوم مهم در این زمینه هستند و امروزه نقش بنیادینی در توسعهٔ پایدار کشورها دارند. در این پژوهش، تلاش بر این بوده تا نقش و جایگاه این دو نوع از سرمایه در مجموعهٔ میراث جهانی بازار تاریخی تبریز به‌منظور توسعهٔ صنعت گردشگری بررسی شود که، با توجه به سرمایه‌های اجتماعی و فرهنگی نهفته در بازار تاریخی تبریز، ابتدا مفاهیم سرمایه‌های اجتماعی و فرهنگی تبیین و پس از بیان کارکردهای گوناگون مجموعه بازار کهن، ساختار و ارتباطات مؤلفه‌های آن‌ها تحلیل و مدلی نظری - کاربردی ارائه شده است. سپس، برای شناخت وضعیت این دو نوع از سرمایه و مؤلفه‌های آن‌ها در مجموعهٔ بازار کهن، داده‌های اولیه، که از طریق مصاحبه با اهالی بازار گردآوری شده بودند، در محیط نرم‌افزار SPSS تحلیل شدند. براساس نتایج حاصله، مؤلفهٔ اعتماد به نهادهای دولتی در بین بازاریان در سطح پایین و همچنین برخی محافظه‌کاری‌ها در مقابل دگرگونی‌ها و مسائل فرهنگی وجود دارد که با رفع این موارد، از طریق به‌کارگیری سرمایه‌های اجتماعی، می‌توان از پتانسیل‌های عظیم نهفته در بازار کهن تبریز برای توسعهٔ پایدار گردشگری استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها


ازکیا، مصطفی و غفاری، غلامرضا (1383). توسعهٔ روستایی با تأکید بر جامعهٔ روستایی ایران. تهران: نشر نی.
اکبری، رامین (1383). بررسی تأثیر سرمایهٔ اجتماعی بر مشارکت سیاسی، اجتماعی (مطالعهٔ موردی: روستای فارسنج از توابع سقز). دانشکدهٔ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.
الوانی، سیدمهدی و دانایی‌فرد، حسن (۱۳۸۰). مدیریت دولتی و اعتماد عمومی. فصلنامهٔ دانش مدیریت، ۱۴(۵۵)، 5-28.
امین بیدختی، علی اکبر و شریفی، نوید (1391). بررسی رابطهٔ بین رونق گردشگری و سرمایهٔ اجتماعی در مناطق ساحلی دریای خزر. فصلنامهٔ علمی و پژوهشی مطالعات مدیریت گردشگری، 7(17)، 121-149.
ایروانی، محمدرضا و مجیدی پرست، سجاد (1393). بررسی توسعۀ پایدار اجتماعی - فرهنگی گردشگری با رویکرد سرمایۀ اجتماعی، اولین همایش بین‌المللی علمی - راهبردی توسعهٔ گردشگری جمهوری اسلامی ایران.
بهزاد، داود (1385). بررسی رابطهٔ سرمایهٔ اجتماعی و سلامت روان در مهاجران. فصلنامهٔ رفاه اجتماعی، ۱(۲).
پورموسوی، سیدموسی، عباسی کسبی، دنیا و واحدی، حیدر (1392). تحلیل و ارزیابی مؤلفه‌های سرمایهٔ اجتماعی و تأثیر آن در امنیت اجتماعی شهر. فصلنامهٔ علمی - پژوهشی دانشگاه گلستان. ۳(۱۰)، ۱۴۰-۱۵۸.
خوشفر، غلامرضا و میرزاخانی، شهربان (۱۳۹۵). بررسی رابطهٔ بین شاخص‌های سرمایهٔ اجتماعی با سطح توسعه‌یافتگی. دوفصلنامهٔ مشارکت و توسعهٔ اجتماعی، ۲(۳)، 1-25.
رحمان سرشت، رحمان (1386). تئوری‌های سازکان و مدیریت؛ از تجددگرایی تا پساتجددگرایی، جلد دوم. تهران: انتشارات دوران.
رومیانی، احمد، عنابستانی، علی اکبر و ولایی، محمد (1394). تحلیلی بر اثرات سرمایهٔ اجتماعی بر روی توسعهٔ پایدار روستایی. فصلنامهٔ علمی - پژوهشی فضای جغرافیایی، ۱۵، 97-115.
شارع‌پور، محمود (1384). سرمایهٔ اجتماعی و نقش آن در حیات اجتماعی و اقتصادی. فصلنامهٔ رشد آموزش علوم اجتماعی، (۲۹)، ۱۶-۱۰.
شکوهی دولت‌آبادی، محمود و مسعود، محمود (1389). پیاده‌راه عاملی برای افزایش سرمایهٔ اجتماعی. نشریهٔ معماری و شهر‌سازی ایران، ۱(۵۵).
علیخانی گرگانی، روح‌اللّه و مرادی، حسین (۱۳۹۲). مقدمه‌ای بر سرمایهٔ اجتماعی. تهران: انتشارات آذرخش.
غفاری، محمد و وزینی افضل، مجتبی (۱۳۹۸). اولین کنفرانس بین‌المللی گردشگری (مطالعهٔ فرصت‌ها و چالش‌های توسعهٔ گردشگری با محوریت استان اردبیل). اردبیل، ایران.
فاضلی، محمد (۱۳۸۲). مصرف و سبک زندگی. قم: صبح صادق.
قلیچ‌لی، بهروز و مشبکی اصفهانی، اصغر (1385). نقش سرمایهٔ اجتماعی در ایجاد سرمایهٔ فکری در سازمان. فصلنامهٔ دانش مدیریت، 19(75)، ۱۲۵-۱۴۷.
اختر محققی، مهدی (۱۳۸۵). سرمایهٔ اجتماعی. تهران: انتشارات اختر محققی.
میر، علی، میر، سعید و خلیل‌زاده، معصومه (۱۳۹۴). سرمایهٔ اجتماعی و نقش آن در احساس، امنیت. فصلنامهٔ مدیریت سرمایهٔ اجتماعی، ۲(۴)، ۵۸۵-۶۰۳.
ناطق‌پور، محمدجواد و فیروزآبادی، سیداحمد (۱۳۸۵). شکل‌گیری سرمایهٔ اجتماعی و فراتحلیل عوامل مؤثر بر آن. نامهٔ علوم اجتماعی، (۲۸)، ۱۶۰-۱۹۰.
Bharati, P., Zhang, W., & Chaudhury, A. (2015). Better knowledge with social media? Exploring the roles of social capital and organizational knowledge management. Journal of Knowledge Management, 19(3), 456-475.
Bourdieu, P. (1986). The form of capital, in J. Richardson (Ed). Handbook of theory and research for sociology of education (New York, Greenwood), 241-258.
Grafton, R. Q. (2005). Social capital and fisheries governance. Ocean & Coastal Management, 48(9-10), 753-766.
Ma’ruf, A. (2017). Optimization of Social Capital on Management of Ecotourism’s Infrastructure. Asia Pacific Journal of Advanced Business and Social Studies, 3(1), 1-7.
Macbeth, J., Carson, D., & Northcote, J. (2004). Social capital, tourism and regional development: SPCC as a basis for innovation and sustainability. Current Issues in Tourism, 7(6), 502-522.
Mohseni Tabrizi, A. & Nara, R. (2020). The Effect of Social Capital and Sustainable Development of Rural Tourism: A Case Study of Lavij Village in Iran. IAU International Journal of Social Sciences, 10(3), 31-39.
Moscardo, G., Schurmann, A., Konovalov, E., & McGehee, N. G. (2013). Using Tourism to Build Social Capital in Communities: New Pathways to Sustainable Tourism Futures.
Nunkoo, R. (2017). Governance and sustainable tourism: What is the role of trust, power and social capital. Journal of Destination Marketing & Management, 6(4), 277-285.
Field, J. (2008). Social capital: key ideas in: P. Hamilton (2nd Eds.). The Open University, Milton Keynes: Routledege (pp. 128-141).
Prieur, A., & Savage, M. (2011). Updating cultural capital theory: A discussion based on studies in Denmark and in Britain. Poetics, 39(6), 566-580.
Storberg, J. (2002). the Evolution of Capital Theory: A Critique of a Theory of Social Capital and Implications for HRD. Human Resource Development Review, 1(4), 468-499.