عوامل مؤثر بر انتخاب ایران به‌عنوانِ مقصد گردشگری: کاربرد مدل‌یابی معادلات ساختاری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه مدیریت، دانشگاه قم، قم، ایران

2 کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی، دانشگاه قم، قم، ایران

چکیده

ایران با وجود کسب رتبۀ اول ارزان‌‌ترین مقصد گردشگری، رتبه 10 میراث جهانی و رتبه 26 زیباترین کشورهای جهان، در سال 2019 فقط توانسته 62/0 درصد تعداد گردشگران ورودی جهان و 53/0 درصد مبلغی را که گردشگران بین‌‌المللی هزینه کرده‌اند جذب کند. همچنین، برای دستیابی به هدف تعیین‌شده در برنامۀ هفتم توسعۀ کشور، رشد سالانه حدود 30 درصدی ورود گردشگر بین‌‌المللی به کشور ضروری است. با هدف شناسایی معیارهای مؤثر، تبیین مدل معادلات ساختاری جذب گردشگران خارجی و بررسی تفاوت وضعیت موجود با وضعیت مورد انتظار گردشگران، برای گردآوری نظرات گردشگران خارجی که در پروازهای خروجی از کشور بودند (نمونۀ در دسترس) از پرسش‌نامه‌ای که پژوهشگران طراحی کرده‌اند استفاده شد. داده‌‌های حاصل از نظرات 143 نفر تحلیلِ عاملی شد و ده معیار که با کنترل آن‌ها می‌توان 60 درصد خواسته‌های گردشگران را برآورده کرد شناسایی شد. سپس مدل معادلات ساختاری ارتباط بین معیارها، طراحی و برازش شد. درنهایت تحلیلِ شکاف میان وضعیت مطلوب (خواسته‌‌ها) و وضعیت موجود (واقعی) معیارهای شناسایی‌شده انجام و مشخص شد که بین وضعیت مطلوب و وضعیت موجود هفت معیار پاکیزگی محیط شهری و اماکن، امکانات و تسهیلات گردشگری، امنیت، کیفیت اقامتگاه‌‌ها، کیفیت خدمات حمل‌‌ونقل، توجه به مسائل محیط زیستی و سیاست‌گذاری‌های دولت تفاوت معنی‌‌دار وجود دارد و وضعیت فعلی این معیارها پایین‌‌تر از حد مورد انتظار گردشگران خارجی است. مدل معادلات ساختاری تبیین‌شده نیز با اطمینان 99 درصد بیانگر رابطۀ معنی‌‌دار مستقیم و اثر قوی معیارهای شناسایی‌شده با/ بر انتخاب ایران به‌عنوانِ مقصد گردشگران خارجی است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

ابراهیم‌پور، حبیب، و روشندل اربطانی، طاهر (1390). بررسی عوامل مؤثر در گردشگری براساس انتظارات و ادراکات گردشگران و مدل تحلیل شکاف (مطالعۀ موردی: منطقۀ گردشگری سرعین اردبیل)‏. مدیریت بازرگانی، 3(2)، 1-22.
احمدی، منیژه، خیراللهی، ارسطو، و چراغی، مهدی (1396). ارزیابی عوامل مؤثر بر رضایت‌مندی گردشگران داخلی و خارجی مجموعۀ گردشگری بیستون. مطالعات اجتماعی گردشگری، 5(9)، 191-126. http://www.journalitor.ir/Article/35284
اکبریان، سعیدرضا و رستگار، ابراهیم (1398). تحلیل و اولویت‌بندی مؤلفه‌‌های آمیختۀ بازاریابی در توسعۀ گردشگری شهری (مورد: کلانشهر شیراز). فصل‌نامۀ علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه‌ریزی شهری. 10(38)، 25-38.
ایرانی هریس، صیاد، شریعت پناهی، مجیدولی و رحمانی، بیژن (1398). اولویت‌بندی عوامل و مقوله‌های مؤثر بر تقاضای گردشگران خارجی. جغرافیایی سرزمین، 16(61)، 1-16.
آقایی، پرویز، رضویان، محمدتقی، سعیدی‌راد، مجید و خزایی، مصطفی (1394). تحلیل مؤلفه‌های تأثیرگذار بر رضایت‌مندی از مقاصد گردشگری (مورد پژوهی: گردشگران شهرستان قروه). فصل‌نامۀ جغرافیایی فضای گردشگری، 4(14)، 97-114.
خبرگزاری میزان (1402). رشد 38 درصدی ورود گردشگر خارجی به کشور در سال جاری. میزان. بازیابی شده در 11 مهر 1402 از https://www.mizanonline.ir/fa/news/4735971/
خواجه شاهکوهی، علیرضا و موسوی پارسایی، سیدمحمد (1398). تأثیر عملکرد ابعاد محصول مقاصد گردشگر بر رضایتمندی گردشگران یک آنالیز تطبیقی ـ همبستگی برحسب خصوصیات دموگرافیکی و اجتماعی. مجلۀ آمایش جغرافیایی فضا، 9(32)، 13-32.  doi: 10.30488/gps.2019.93879
سازمان برنامه و بودجه کشور (1402). لایحه برنامه هفتم توسعه. انتشارات سازمان برنامه و بودجه کشور. بازیابی شده در 11 مهر 1402 از https://rc.majlis.ir/rc-assets/uploads/af581c2cd91cf91dcd14d79c1c8aa5b6.pdf
علیدادی سلیمانی، لیلا و زمانی، زهرا (1397). شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر جذب گردشگران بین‌المللی (مورد مطالعه: شهر اصفهان) کنفرانس عمران، معماری و شهرسازی کشورهای جهان اسلام. تبریز. https://civilica.com/doc/776677
فرمانی، مهدی، غفاری، محمد، شفیعی، نوید و زندی‌نسب، مصطفی (1400). شناسایی و اولویت‌بندی ابعاد کیفی تجربۀ گردشگر از دیدگاه گردشگران خارجی سفرکرده به شهر شیراز. مطالعات اجتماعی گردشگری، 9(17)، 353-378.  doi: 10.52547/journalitor.36053.9.17.0
فطرس، محمدحسن، ایمانی خوشخو، محمدحسین، سرلک، احمد و حسینی صالحی، سید محمد (1400). مطالعۀ تطبیقی تأثیر عوامل مؤثر در گردشگری بین‌المللی در کشورهای توسعه‌یافته و درحال توسعۀ منتخب با تأکید بر شاخص نهادی ICRG (شاخص راهنمای بین‌المللی ریسک کشوری). گردشگری و توسعه، 10(3)، 1-15. doi: 10.22034/jtd.2020.216854.1951
محمدیان، مهشید و آهنگران، جعفر (1401). شناسایی گرایش‏های بازار گردشگری از منظر انطباق با محصول مورد مطالعه: بازار گردشگران ورودی به ایران از کشور هند. گردشگری و اوقات فراغت، 7(14)، 69-84. doi: 10.22133/tlj.2023.385121.1077
مروت، حبیب، سالم، علی اصغر، و خادم نعمت اللهی، محبوبه (1397). شناسایی عوامل مؤثر بر تقاضای گردشگری خارجی. پژوهش‌نامۀ اقتصادی، 18(69)، 275-306.  doi: 10.22054/joer.2018.8870
مورگان، جورج ای، لیچ، نانسی ال، گلوکنر، جین دبلیو و برت، کارن ‌سی (1395) IBM SPSS .برای آمار مقدماتی: کاربرد و تفسیر. ویراست پنجم (ترجمه رحیم فوکردی). نشر کتاب دانشگاهی
 
Abdulla, S. A. M., Khalifa, G. S., Abuelhassan, A. E., & Ghosh, A. (2019). Antecedents of Dubai revisit intention: The role of destination service quality and tourist satisfaction. Restaurant Business, 118(10), 307-316.‏. https://rbjournal.gisbusiness.org/index.php/rb/article/view/9326
Aghaee, P., Razavian, M., Saeedi Rad, M., & Khazaee, M. (2015). Analysis of factors affecting satisfaction with tourism destinations: Case study of Qorveh city tourists. Geographical Journal of Tourism Space, 4(14), 97-114. [In Persian] https://gjts.malayer.iau.ir/article_520229.html?lang=fa
Ahmadi, M., Kheirollahi, A., & Cheraghi, M. (2017). Analyzing the effective factors influencing the satisfaction of foreign and national tourists of Bisotoun tourism complex. Journal of Social Studies in Tourism, 5(9), 191-216 [In Persian]. http://journalitor.ir/Article/35284
Akbarian Ronizi, S. R., & Rastegar, E. (2019). The Analysis and prioritization of marketing mix components in the tourism development (Case study: Shiraz metropolis). Journal of Research and Urban Planning, 10(38), 25-38. [In Persian] https://dorl.net/dor/20.1001.1.22285229.1398.10.38.3.9
Alidadi Soleimani, L., & Zamani, Z. (2018, May 10). Identifying and prioritizing factors affecting the attraction of international tourists: A case study of Isfahan [Conference paper]. Civil engineering, architecture, and urban planning of the Islamic world countries conference, Tabriz, Iran. [In Persian] https://civilica.com/doc/776677
Aziz, Y. A., Hussin, S. R., Nezakati, H., Raja Yusof, R. N., & Hashim, H. (2018). The effect of socio-demographic variables and travel characteristics on motivation of Muslim family tourists in Malaysia. Journal of Islamic Marketing, 9(2), 222-239. https://doi.org/10.1108/JIMA-03-2016-0016
Begley Bloom, L. (2022). The world’s 50 most beautiful countries. Forbes. Retrieved September 28, 2023 from https://www.forbes.com/sites/laurabegleybloom/2022/02/22/the-worlds-50-most-beautiful-countries-you-wont-believe-where-the-us-ranked/?sh=60873bed389a
Binter, U., Ferjan, M., & Neves, J. V. (2016). Marketing mix and tourism destination image: The study of destination bled, Slovenia. Organizacija, 49(4), 209-223. http://organizacija.fov.uni-mb.si/index.php/organizacija/article/view/712
Calderwood, L. U., & Soshkin, M. (2019). The travel and tourism competitiveness report 2019. World Economic Forum. Retrieved September 28, 2023 from https://www.weforum.org/reports/travel-and-tourism-competitiveness-report-2019/
Camilleri, M. A. (2018). Travel marketing, tourism economics and the airline product: An introduction to theory and practice. Springer.
Ebrahimpour, H., & Roshandel Arbatani, T. (2011). A Survay of Factors Influencing on ‎Tourism based on Expects and Conceptions and Gap Analysis (Case Study: Sareien Tourism City in Ardabili). Journal of Business Management, 3(2), 1-22. [In Persian] https://dorl.net/dor/20.1001.1.20085907.1390.3.2.1.2
Ennew, C. T., Reed, G. V., & Binks, M. R. (1993). Importance-performance analysis and the measurement of service quality. European Journal of Marketing, 27(2), 59-70. https://doi.org/10.1108/03090569310026402
Fang, S., Zhang, C., & Li, Y. (2020). Physical attractiveness of service employees and customer engagement in tourism industry. Annals of tourism research, 80, 102756. https://doi.org/10.1016/j.annals.2019.102756
Farmani, m., Ghaffari, m., Shafiei, N., & Nasab, M. Z. (2021). Identifying and prioritizing different aspects of tourist's experience quality from viewpoints of foreign tourists traveled to Shiraz. Journal of Social Studies in Tourism, 9(17), 353-378. [In Persian] https://doi.org/10.52547/journalitor.36053.9.17.0
Feng, M., Mangan, J., Wong, C., Xu, M., & Lalwani, C. (2014). Investigating the different approaches to importance–performance analysis. The Service Industries Journal, 34(12), 1021-1041. https://doi.org/10.1080/02642069.2014.915949
Fotros, M. H., Imanikhoshkhoo, M., Sarlak, A., & Hosseini Salehi, S. M. (2021). A comparative study the impact of effective factors on international tourism in selected developed and developing countries (Dynamic Panel Data Approach) with emphasis on ICRG characteristic index (International country risk guide). Journal of Tourism and Development, 10(3), 1-15. [In Persian] https://doi.org/10.22034/jtd.2020.216854.1951
George, D., & Mallery, P. (2020). IBM SPSS statistics 26 step by step: A simple guide and reference (16th ed.). Routledge.
Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (2019). Multivariate data analysis (8th ed.). Cengage Learning EMEA.
Hair, J. F., Hult, T. M., Ringle, C. M., & Sarstedt, M. (2017). A primer on partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM) (2nd ed.). Los Angeles: Sage.
Hair, J. F., Sarstedt, M., Ringle, C. M., & Gudergan, S. P. (2018). Advanced issues in partial least squares structural equation modeling. Thousand Oaks: SAGE.
Henseler, J., Ringle, C. M., & Sarstedt, M. (2015). A new criterion for assessing discriminant validity in variance-based structural equation modeling. Journal of the academy of marketing science, 43(1), 115-135. https://doi.org/10.1007/s11747-014-0403-8
Hojjatollah, R. K. (2012). Identity Discourse in Islamic Architecture. Department of Architecture, Faculty of Engineering, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran, Journal of Basic and Applied Scientific Research, 2(1), 926-934. https://citeseerx.ist.psu.edu/document?repid=rep1&type=pdf&doi=0e6e5a3bb2ef27c2f4d9d868301caac6b575ba13
IMF. (2023a). GDP, current prices. International Monetary Fund. Retrieved September 29, 2023 from https://www.imf.org/external/datamapper/NGDPD@WEO/OEMDC/ADVEC/WEOWORLD
IMF. (2023b). Real GDP growth: Annual percent change. International Monetary Fund. Retrieved September 29, 2023 from https://www.imf.org/external/datamapper/NGDP_RPCH@WEO/OEMDC/ADVEC/WEOWORLD
Irani Heris, S., Shariat Panahi, M. V., & rahmani, B. (2019). prioritization of factors and categories affecting the demand of foreign tourist. Territory, 16(61), 1-16. [In Persian] https://sarzamin.srbiau.ac.ir/article_14851.html?lang=fa
Islamy, M. R., Trisnawati, J. D., & Rahayu, S. (2022). The effect of perceived service quality, perceived value, destination image, attitude to visiting behavior, tourist satisfaction on tourist loyalty. Journal of Entrepreneurship & Business, 3(1), 35-48. https://doi.org/10.24123/jeb.v3i1.4827
Kaharuddin, K., Napitupulu, J., Juliana, J., Pramono, R., & Saragih, E. L. L. (2021). Determinants of tourist attraction of the heritage tourism. Journal of Environmental Management and Tourism, 12(2), 507-514. https://doi.org/10.14505//jemt.12.2(50).19
Khajeh Shahkohii, A. R., & Mosavi Parsaii, S. M. (2019). Assessment of Tourists’ Satisfaction with the Performance of Dimensions of Destination of Tourism Product: A Comparative-Correlative Analysis based on Scio-Demographic characteristics. Geographical Planning of Space, 9(32), 13-32. [In Persian] https://doi.org/10.30488/gps.2019.93879
Kim, M. J., Lee, C.-K., Petrick, J. F., & Kim, Y. S. (2020). The influence of perceived risk and intervention on international tourists’ behavior during the Hong Kong protest: Application of an extended model of goal-directed behavior. Journal of Hospitality and Tourism Management, 45, 622-632. https://doi.org/10.1016/j.jhtm.2020.11.003
Leiper, N. (1983). An etymology of “tourism”. Annals of tourism research, 10(2), 277-280. https://doi.org/10.1016/0160-7383(83)90033-6
Mansfeld, Y., & Pizam, A. (2006). Tourism, security and safety. Elsevier.
Middleton, V. T., Fyall, A., Morgan, M., & Ranchhod, A. (2009). Marketing in travel and tourism. Routledge.
‎Mizan News Agency. (2023). Foreign tourists' arrivals to the country grew by 38 percent this year. Mizan News Agency. Retrieved October 03, 2023 from https://www.mizanonline.ir/fa/news/4735971/[In Persian]
Mohammadian, M., & Ahangaran, J. (2022). Identifying Tourism Market Intentions from the Aspect of Product Compliance With Customers' Taste Case study: Indian Tourists in Iran Tourism Market. Tourism and Leisure Time, 7(14), 69-84. [In Persian] https://doi.org/10.22133/tlj.2023.385121.1077
Morgan, G. A., Leech, N. L., Gloeckner, G. W., & Barrett, K. C. (2016). IBM SPSS for introductory statistics: Use and interpretation. 5th edition. (Translated by Rahim Foukerdi). Academic book publishing. (The main book was published in 2013). [In Persian]
Morovat, H., Salem, A. A., & khadem, M. (2018). Identifying Effective Factors on Foreign Tourism Demand. Economics Research, 18(69), 275-306. [In Persian] https://doi.org/10.22054/joer.2018.8870
Oh, J. Y.-J., Cheng, C.-K., Lehto, X. Y., & O’Leary, J. T. (2004). Predictors of tourists’ shopping behaviour: Examination of socio-demographic characteristics and trip typologies. Journal of Vacation marketing, 10(4), 308-319. https://doi.org/10.1177/135676670401000403
Otoo, F. E., & Kim, S. (2020). Analysis of studies on the travel motivations of senior tourists from 1980 to 2017: Progress and future directions. Current Issues in Tourism, 23(4), 393-417. https://doi.org/10.1080/13683500.2018.1540560
Pike, S., & Kotsi, F. (2018). Stopover destination image–perceptions of Dubai, United Arab Emirates, among French and Australian travellers. Journal of Travel & Tourism Marketing, 35(9), 1160-1174. https://doi.org/10.1080/10548408.2018.1476303
Pizam, A., & Mansfeld, Y. (2006). Toward a theory of tourism security. In Y. Mansfeld & A. Pizam (Eds.), Tourism, Security and Safety: From Theory to Practice (First ed., pp. 1-27). Elsevier.
Planning and Budget Organization. (2023). Bill of the seventh development plan. Publications of the program and budget organization. Retrieved October 03, 2023 from https://rc.majlis.ir/rc-assets/uploads/af581c2cd91cf91dcd14d79c1c8aa5b6.pdf. [In Persian]
Pratama, V. B. A. (2020). Study of Tourist Satisfaction to Experience Quality of Visit to Budapest, Hungary, as Cultural Heritage Destination. Gadjah Mada Journal of Tourism Studies, 3(2), 73-85. https://journal.ugm.ac.id/gamajts/article/view/72718
Prayag, G., Gannon, M. J., Muskat, B., & Taheri, B. (2020). A serious leisure perspective of culinary tourism co-creation: the influence of prior knowledge, physical environment and service quality. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 32(7), 2453-2472. https://doi.org/10.1108/IJCHM-10-2019-0897
Saeed, H. S., Hasan, S. I., Nikkeh, N. S., & Flayyih, H. H. (2022). The mediating role of sustainable development in the relationship between producer cost expectations and customer desires. Journal of Sustainability Science and Management, 17(10), 13-21. https://doi.org/10.46754/jssm.2022.10.002
Sever, I. (2015). Importance-performance analysis: A valid management tool? Tourism management, 48, 43-53. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2014.10.022
Suhartanto, D., Brien, A., Primiana, I., Wibisono, N., & Triyuni, N. N. (2020). Tourist loyalty in creative tourism: the role of experience quality, value, satisfaction, and motivation. Current Issues in Tourism, 23(7), 867-879. https://doi.org/10.1080/13683500.2019.1568400
Tarlow, P. E. (2009). Tourism safety and security. In T. Jamal & M. Robinson (Eds.), The SAGE handbook of tourism studies (First ed., pp. 464-480). SAGE.
UNESCO. (2023). World Heritage List Statistics. UNESCO World Heritage Convention. Retrieved September 28, 2023 from https://whc.unesco.org/en/list/stat/
UNWTO (2023). Global and regional tourism results. UNWTO tourism dashboard. Retrieved September 24, 2023 from https://www.unwto.org/tourism-data/global-and-regional-tourism-performance
Uppink, L., & Soshkin, M. (2022). Travel & Tourism Development Index 2021: Rebuilding for a Sustainable and Resilient Future. World economic forum. Retrieved September 29, 2023 from https://www.weforum.org/reports/travel-and-tourism-development-index-2021/
World Bank. (2023). Gross domestic product 2022. World Development Indicators database. Retrieved September 29, 2023 from https://databankfiles.worldbank.org/public/ddpext_download/GDP.pdf
World Tourism Organization (2019). International Tourism Highlights (2019 Edition). UNWTO, Madrid. https://doi.org/10.18111/9789284421152
World Tourism Organization (2021). International Tourism Highlights (2020 Edition). UNWTO, Madrid. https://doi.org/10.18111/9789284422456
World Tourism Organization (2023). International Tourism Highlights, 2023 Edition – The Impact of COVID-19 on Tourism (2020–2022). UNWTO, Madrid. https://doi.org/10.18111/9789284424504
World Travel and Tourism Council (2019). Countries with highest contribution of travel and tourism GDP. Global main countries data table EIR. Retrieved September 27, 2023 from https://wttc.org/Portals/0/Documents/Reports/2019/Global%20Main%20Countries%20Data%20Table%20EIR%202019.pdf?ver=CcsY1V0xohgvIikzhWNL-w%3d%3d
World Travel and Tourism Council (2022). Travel and tourism economic impact 2022. Travel & Tourism Total Contribution to GDP, 2019 and 2021. Retrieved September 29, 2023 from https://wttc.org/Portals/0/Documents/Reports/2022/EIR2022-Global%20Trends.pdf
Yale, P. (1991). From tourist attractions to heritage tourism. ELM publications.
Yang, Y., Wong, K. K., & Zhang, J. (2011). Determinants of length of stay for domestic tourists: Case study of Yixing. Asia Pacific Journal of Tourism Research, 16(6), 619-633. https://doi.org/10.1080/10941665.2011.610144
Zhang, H., Wu, Y., & Buhalis, D. (2018). A model of perceived image, memorable tourism experiences and revisit intention. Journal of destination marketing & management, 8, 326-336. https://doi.org/10.1016/j.jdmm.2017.06.004
Zhang, J., Choe, J. Y., & Lim, C. (2023). The influence of cognitive food image on tourists’ desire and intention to consume destination food: A Macau study. Journal of China Tourism Research, 19(3), 489-516. https://doi.org/10.1080/19388160.2022.2095318
گردشگری و اوقات فراغت
دوره 8، شماره 16
پاییز و زمستان
مهر 1402
صفحه 173-139

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 11 آبان 1402
  • تاریخ بازنگری: 26 آذر 1402
  • تاریخ پذیرش: 24 دی 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار