کیفی‌سازی اوقات فراغت زنان و دختران در خانواده با رویکرد مبتنی بر فعالیت‌های جسمانی و ورزشی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری مدیریت ورزشی، دانشکده علوم ورزشی، دانشگاه مازندران

2 دانشیار گروه مدیریت ورزشی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

3 دانشجوی دکتری گروه مدیریت ورزشی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

چکیده

این پژوهش با هدف کیفی‌سازی اوقات فراغت زنان و دختران در خانواده با رویکرد مبتنی بر فعالیت‌های جسمانی و ورزشی انجام شد. پژوهش حاضر از لحاظ فلسفی تفسیری، از لحاظ ماهیت اکتشافی تحلیلی و از لحاظ هدف کاربردی است. روش پژوهش کیفی بود که با روش داده‌بنیاد با رویکرد گلیزر انجام شد. جامعه مشارکت‌کننده متشکل از کلیۀ خبرگان مرتبط با اوقات فراغت با رویکرد ورزشی در کشور که شامل اساتید رشتۀ‌ تربیت‌بدنی و علوم ورزشی، بانوان نخبۀ ورزشی، کارشناسان ورزش بانوان در وزارت ورزش و اداره کل ورزش و جوانان بودند. روش نمونه‌گیری، نظری (نمونه ‌گیری هدفمند) بود و اشخاص آگاهانه انتخاب و با مراجعه به آن‌ها مهم‌ترین و عمیق‌ترین اطلاعات توسط ابزار مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته جمع‌آوری شدند و معیار هم تحقق اشباع نظری بود. میانگین مدت‌زمان مصاحبه‌ها 30 دقیقه بود. از تحلیل تفسیری با استفاده از کدگذاری واقعی و کدگذاری نظری برای تحلیل محتوای مصاحبه‌ها استفاده شد. اعتمادپذیری مصاحبه‌ها از طریق مرور و اصلاح یافته‌ها و تأیید کدگذاری هر مصاحبه به‌دست مصاحبه‌شونده محقق شد. پایایی مصاحبه‌ها نیز با استفاده از حسابرسی فرایند و توافق درون موضوعی 67 درصد تأیید شد. نتایج حاصل از کدگذاری مصاحبه‌ها که 90 مفهوم در قالب 11 مقولۀ فرعی و 3 مقولۀ اصلی «عوامل تأثیرگذار بر انتخاب فعالیت بدنی و ورزش برای فراغت زنان و دختران»، «اقدامات لازم»، «پیامدهای انجام فعالیت بدنی و ورزش در اوقات فراغت زنان و دختران» دسته‌‌بندی شد. مطابق نتایج پژوهش به متصدیان حوزۀ ورزش و فراغت زنان و دختران پیشنهاد می‌شود که با سیاست‌گذاری‌های درست، تبعیض جنسیتی را به حداقل رسانند و سرانۀ ورزشی و تفریحی بانوان را افزایش دهند. به موضوعاتی همچون ارتقای سواد حرکتی بانوان در جامعه، الگوسازی و بهبود نگرش عمومی به فعالیت جسمانی و ورزشی بانوان، تنوع ‌دادن به فعالیت‌های تفریحی‌ ـ ورزشی برای بانوان، ارائۀ تخفیف‌های مالیاتی و بیمه برای فعالان عرصۀ ورزش و سایر مواردی که در پژوهش اشاره شد توجه ویژه‌ای داشته باشند.

کلیدواژه‌ها


 
 

 

آزادی، ستاره، آقایی، سید سعید و قدیمی، بهرام (1399). سنجش رابطۀ بین مشارکت در ورزش همگانی و کیفیت زندگی زنان و مردان سالمند شهر تهران. پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر (علمی-پژوهشی)، 9(17)، 185-209.‎
احمدی، وکیل، کریمی، جلیل و محمدی، پرستو (1399). مطالعۀ چگونگی گذران اوقات فراغت دختران برحسب سرمایه‌های اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی (دختران مجرد گیلان غرب). جامعه‌شناسی فرهنگ و هنر، 2(2)، ۵۹-۸۰.‎
پورنصرالله، صفدر، بهرامی، شهاب و عیدی، حسین (1400). تدوین مدل نقش ورزش در اوقات فراغت بر کاهش آسیب‌های اجتماعی، تئوری داده‌بنیاد. فصل‌نامۀ علوم ورزش، 13(44)، ۳۱-۵۶.
جدیدی، سعید، لبیبی، محمدمهدی و قدیمی، بهرام (1400). جامعه‌شناختی مؤلفه‌های هویت و تأثیر آن بر سلامت و ورزش همگانی (موردمطالعه منطقۀ 14 شهر تهران). مجلۀ علوم پزشکی رازی، 28(2)، 93-103.‎
جعفری هفت‌خوانی، نادر، رضانیا، صدیقه و صفاری، مرجان (1399). فراغت زنان در کلان‌شهرها، تبیین مسائل اوقات فراغت زنان متأهل شهر تهران. مطالعات جامعه‌شناختی شهری، 10(34)، ۱۲۳-۱۵۰.
جوانمرد، کمال و صنعت‌خواه، علیرضا (1401). تبیین کیفی زمینه‌ها و شرایط اجتماعی مشارکت دانشجویان دختر به ورزش همگانی (موردمطالعه: دانشگاه پیام نور کرمان‌). 20(3)، ۳۶۵-388.
چمن‌پیرا، محبوبه، فراهانی، ابوالفضل و جلالی فراهانی، مجید (1393). بررسی نحوۀ گذران اوقات فراغت و فعالیت‌های بدنی سالمندان با تأکید بر دستگاه‌های بدن‌سازی شهرداری شهر تهران در سال 1389.‎ سالمند، (۳۴)، ۱۷۹-۱۸۸.
حیدری، حمید و منصوری، سیروس (1400). اوقات فراغت و جنسیت: تأملی بر تجربۀ زیستۀ دانشجویان دختر دانشگاه شیراز. فصل‌نامۀ علمی- پژوهشی زن و جامعه، 12(48)، ۶۷-82.
حسینی کریم‌آبادی، نازنین، طالب‌پور، اکبر و آفرینش خاکی، اکبر (1400). تبیین جامعه‌شناختی عوامل مؤثر بر مشارکت بانوان در ورزش همگانی شهر گرگان. نشریۀ علمی زن و فرهنگ، 13(50)، 43-59.‎
رضایی، شمس‌الدین (1398). بررسی نحوۀ گذران اوقات فراغت اساتید، دانشجویان و کارکنان زن دانشگاه ایلام با تأکید بر فعالیت‌های بدنی و ورزش. فصل‌نامۀ علمی فرهنگ ایلام، 20(6465)، 75-96.‎
رضوی، سید محمدحسین، علوی، سید حسین، ذبیحی، اسماعیل و لقمانی، محسن (1399). جایگاه ورزش در نظام اوقات فراغت دانشجویان و ارائه الگو. پژوهشنامۀ مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی، 16(31)، 1-14.‎
دورودیان، علی اصغر، شهبازی، معصومه و گودرزی، آرزو (1400). تحلیل موانع شرکت کارمندان زن در برنامه‌های اوقات فراغت با تأکید بر فعالیت بدنی (موردمطالعه: شهرداری منطقه 8 شهر تهران). مدیریت و رفتار سازمانی در ورزش، 10(3)، ۱۱-۲۲.
سفیری، خدیجه ومدیری، فاطمه (1389). تفاوت‌های جنسیتی در اوقات فراغت. تحلیل اجتماعی، 1(1)، ۱۴۷-169.
سعادتی‌فرد، الهه، جوادی‌پور، محمد، هنری، حبیب، صفاری، مرجان و زارعیان، حسین (۱۴۰۰). الگوی توسعۀ ورزش تفریحی زنان در ایران. پژوهش در ورزش تربیتی، ۹(۲۲)، ۱۸۷-۲۱۶.
صفاری، مرجان، فیاضی، فریبا و نوروزی سیدحسینی، رسول (1401). رابطۀ اوقات فراغت جدی و رضایت از فراغت با میانجیگری مشارکت تفریحی در ورزشکاران آماتور والیبال. فصل‌نامۀ علمی مطالعات بازاریابی ورزشی، 3(2)، ۸۹-120.
عبدوی، فاطمه و فرناز، فخری‌ (1390). نقش رسانه در توسعۀ فرهنگ ورزش در اوقات فراغت زنان. پژوهش‌های ارتباطی، 68(18)، 31-50.‎
غندی، موسی، اسماعیلی، رضا ومحمدی، اصغر (1399). برساخت‌های اجتماعی زنان از شیوۀ گذران اوقات فراغت در بستر مراکز تجاری ـ تفریحی شهری‎. مطالعات جامعه‌شناختی شهری، 10(34)، 184-220.
فخری، فرناز، هادی طحان، محسن، علوی، سیدحسین و صالحی کجور، عظیم (1401). مدل ساختاری تأثیر اوقات فراغت مبتنی بر ورزش بر خودکارآمدی اجتماعی دانش‌آموزان با نقش واسطه‌ای هوش معنوی. مطالعات توسعۀ اجتماعی ایران، 14(2)، ۱۹-۲۹.
کفاشی، مجید و پیرجلیلی، زهرا (1395). گذران اوقات فراغت زنان در فضای مجازی (شهر تهران سال 1394). ویژه‌نامۀ زن و جامعه، 7، 124-107.
مستحفظیان، مینا، رهبری، سمیه، موحد، محمدامین و نصر اصفهانی، داود (1400). کیفی‌سازی اوقات فراغت زنان و دختران در خانواده با رویکرد مبتنی بر فعالیت‌های جسمانی در استان اصفهان (ارائه الگو). تحلیل‌های جامعه‌شناختی و مدیریتی در ورزش، 2(6)، ۱-۲۴.‎
مدنی، بهناز و اذانی، مهری (1391). بررسی مراکز گذران اوقات فراغت زنان در مناطق 5 و 6 اصفهان با استفاده از مدل‌های عوامل استراتژیک و SWOT. برنامه‌ریزی فضایی (جغرافیا)، 1(3)، 107-130.‎
مرادی سیاسر، غلامرضا، امجدیان، حسین، فرمانی، مهدی و قبادی، عباس (1400). شناسایی چالش‌های پلیس در ورود بانوان به ورزشگاه‌های جمهوری اسلامی ایران. فصل‌نامۀ علمی پلیس زن، 15(34)، 251-271.‎
میرجهانیان، نوشین، عابدی، محمدرضا و دیاریان، مسعود (1401). تدوین مدل مفهومی گذران اوقات فراغت با نقش واسطه‌گری انطباق‌پذیری بالای مسیر شغلی در نوجوانان. فصل‌نامۀ فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 13(94)، ۴۹-104.
نوبخت رمضانی، زهرا، شیرین‌کام، اسماعیل، شریفی‌‌فر، فریده (1401). تأثیر فعالیت‌های ورزشی اوقات فراغت بر کیفیت زندگی معلمان میان‌سال شهر تهران. مدیریت رفتار سازمانی، 10(2)، ۷۱-۷۸.
Gomes, M. L., Tornquist, L., Tornquist, D., & Caputo, E. L. (2021). Body image is associated with leisure-time physical activity and sedentary behavior in adolescents: data from the Brazilian National School-based Health Survey (PeNSE 2015). Brazilian Journal of Psychiatry, 43, 584-589.‏
Pai, L. W., Li, T. C., Hwu, Y. J., Chang, S. C., Chen, L. L., & Chang, P. Y (2016). The effectiveness of regular leisure-time physical activities on long-term glycemic control in people with type 2 diabetes: a systematic review and meta-analysis. Diabetes research and clinical practice, 113, 77-85.