شبکۀ مضامین موانع دسترس‌پذیری سفر برای سالمندان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری سیاست‌گذاری اجتماعی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد جغرافیا و اکوتوریسم، دانشکدۀ منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

چکیده

امروزه گردشگری یکی از حقوق مسلم شهروندی به‌شمار می‌رود. اشاعۀ این گفتمان به تلاش‌های گستردۀ برنامه‌ریزان، سیاست‌گذاران و مجریان حوزۀ گردشگری و رفاه اجتماعی به‌منظور بهره‌مندی آحاد جامعه از این حق منجر شده است. به‌رغم این تلاش‌ها، همچنان شاهد موانع و مسائل شایان توجهی پیش‌روی گروه‌های خاصی از جامعه هستیم. سالمندان ازجمله گروه‌های جمعیتی هستند که به‌رغم نیاز‌ برای کسب تجربۀ مطلوب از سفر، با چالش‌ها و موانعی جدی مواجه‌اند. با هدف رفع این موانع و تحقق تام گردشگری دردسترس لازم است گام‌هایی دقیق در قالب سیاست‌گذاری برداشته شود. بدیهی است سیاست‌گذاری صحیح برای رفع موانع، در گرو شناسایی دقیق آن‌هاست؛ بدین‌منظور در پژوهش پیش‌رو تلاش شده است با اتکا به روش کیفی و ابزار مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته به واکاوی و تحلیل موانع گردشگری سالمندان (گردشگری نقره‌ای) پرداخته شود. در پژوهش حاضر، داده‌ها به روش تماتیک تحلیل شده و نرم‌افزار استفاده‌شده برای تحلیل اطلس تی آی است. بنابر یافته‌های پژوهش، موانع گردشگری سالمندان در قالب مقوله‌های فردی، اقتصادی، مدیریتی و ساختاری سامان‌دهی می‌شوند.

کلیدواژه‌ها


اسعدی، میرمحمد، رحیم‌زاده ترابی، نگار، و احمدخانی، مسعود (1395). راهکارهای توسعۀ گردشگری سالمندی با رویکرد تکنیک مدل‌سازی ساختاری تفسیری (ISM) در استان یزد. مطالعات اجتماعی گردشگری، 4(7)، 83-104. Doi: 13960217133365924.
اصلانی افراشته، امیر، کریمی علویجه، محمدرضا و نائلی، مریم (1398). کاوشی بر تبیین پیشایندها (پیش‌زمینه‌ها) و پیامدهای رضایت از تجربۀ سفر گردشگران سالمند. مطالعات مدیریت گردشگری، 14(45)،‌ ۳۴-۱.  Doi: 10.22054/tms.2019.34684.1981
بابانژاد، باقر (1393). نقش استراتژیک حمل‌ونقل عمومی در جذب گردشگر سالمند و معلول. اولین کنفرانس ملی جغرافیا، گردشگری، منابع طبیعی و توسعۀ پایدار، تهران.
تبریزی، نازنین، نوذراصل، سهند، نقوی، مریم، و اسماعیلی، مجید (1397). سنجش نگرش گردشگران سالمند به شهر مشهد از نظر شاخص‌های شهر دوستدار سالمند. گردشگری شهری، 5(3)، 83-99. Doi: 10.22059/JUT.2018.235473.337
جمالی، قاسم (1400). ارائۀ چارچوبی برای متناسب‌سازی خدمات برای گردشگران سالمند بین‌المللی. پایاننامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه قم. دانشکدۀ مدیریت و اقتصاد.
چریک، احمد، نادری نسب، مهدی و همتی عفیف، علی (1400). طراحی مدل سلامت جسمانی ـ روانی در اوقات فراغت سالمندی براساس شاخص‌های سلامت روان. فصل‌نامۀ علمی روشها و مدلهای روانشناختی، 12(44). 1-12. Doi: 10.30495/JPMM.2021.27097.3300
چوپانی جویباری، ربابه (1401). جاذبه‌های گردشگری نوستالژی از منظر سالمندان مراکز مراقبت‌های روزانۀ شهر تهران. چهارمین کنفرانس بینالمللی مدیریت، گردشگری و تکنولوژی، تهران. https://civilica.com/doc/1461029
دانشور، سودابه (1397). مطالعۀ انگیزه‌های گردشگری سالمندان در دستگاه‌های دولتی. پایاننامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبایی. دانشکدۀ مدیریت و حسابداری.
دهقان بنادکی، مهدیه (1402). بررسی وضعیت سالمندی در ایران آینده و چالش­های آن. مطالعات اجتماعی مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی. https://rc.majlis.ir/fa/report/show/1777985
رحیم‌زاده ترابی، نگار (1395). بررسی راهکار‌های توسعۀ گردشگری سالمندی با رویکرد تکنیک مدل‌سازی ساختاری تفسیری. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه علم و هنر یزد. دانشکدۀ مدیریت و حسابداری.
زحمتکش سردوراهی، مهدیه، باصولی، مهدی، سیادتان، محمد، آردیان، آرام و اویسی، لیلا (1401). شناسایی و اولویت‌بندی عوامل تأثیرگذار بر گردشگری سلامت سالمندی با استفاده از رویکرد نگاشت‌شناختی فازی. گردشگری و توسعه، 4(11)، ۲۱۳-۲۲۴. Doi: 10.22034/jtd.2020.236443.2061
صفاپور، فاطمه (1398). گردشگری نقره‌ای و نقش آن در ایجاد شهر خلاق (مطالعۀ موردی: شهر رامسر). پایاننامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه مازندران. دانشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی.
عزیزی زین‌الحاجلو، اکبر، امینی، ابوالقاسم و صادق تبریزی، جعفر (1394). پیامدهای سالمندی جمعیت در ایران، تأکید بر چالش روزافزون نظام سلامت، مجلۀ تصویر سلامت، 1(6).54-64.
قلمکاری، شرمینه (1393). راهبردهای توسعۀ گردشگری سالمندی رهیافت بخش‌بندی بازار با استفاده از شبکه‌های عصبی. چشمانداز مدیریت بازرگانی، 13(21)، 66-۴۹.
قنبریان، شیوا، وارثی، حمیدرضا و بیک‌محمدی، حسن (1390). بررسی انتخاب مکان گذران اوقات فراغت سالمندان با تأکید بر عوامل فردی (مطالعۀ موردی مناطق 3 و 5 اصفهان). جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، 6(22)، ۱۷۹-۱۵۹. Doi: 20.1001.1.20085362.1390.22.2.9.2
مالکی‌نژاد ده‌میری، آسیه (1395). بررسی تحلیلی توسعۀ گردشگری سالمندی با رویکرد نگاشت‌ شناختی (مورد مطالعه: استان یزد). پایاننامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه علم و هنر یزد. دانشکدۀ علوم انسانی. Doi: 10.22080/JTPD.2017.1708
مهدوی، شیرین، عمادزاده، مصطفی، و انصاری، آذرنوش (1397). شناسایی و پیش‌بینی بازار گردشگران سالمند برمبنای ارزش‌های مورد انتظار. مطالعات مدیریت گردشگری (مطالعات جهانگردی). 13(44)، 39-70.  Doi: 10.22054/tms.2018.9642
نصیری هنده‌خاله، اسماعیل و محقق‌پور، سیده یاسمن (1401). بررسی موانع بازدارندۀ توسعۀ فعالیت‌های گردشگری سالمندی (مطالعۀ موردی: شهر قم). نشریۀ علمی جغرافیا و برنامه‌ریزی، 26(82)، ۱۸۸-۱۷۵. Doi: 10.22034/GP.2022.52253.3018
Bagus, I. G., & Utama, R. (2012, September). Motivation and satisfaction of senior tourists for traveling overseas. In Proceedings of the 13th International Conference on Academy and Business, Bali (pp. 12-14).‏ doi:10.13140/2.1.1475.2008.
Balderas-Cejudo, A., Rivera-Hernaez, O., & Patterson, I. (2016). The strategic Impact of country of origin on senior Tourism Demand: The Need to Balance Global and local strategies. Journal of Population Ageing9(4): 345-373. doi 10.1007/s12062-016-9146-2.
Cleaver, M., Muller, T. E., Ruys, H. F., & Wei, S. (1999). Tourism product development for the senior market, based on travel-motive research. Tourism Recreation Research24(1), 5-11.  doi: 10.3390/economies9040148.
Dann, Graham M.S. (2002). Senior Tourism and Quality of Life, Journal of Hospitality & Leisure Marketing, Vol 9, No.1/2, pp. 5-19. doi: 10.1300/J150v09n01_02.
Guido, G., Pichierri, M., Pino, G., & Conoci, R. (2018). The segmentation of elderly consumers: A literature review. Journal of Customer Behaviour17(4), 257-278.‏ doi:10.1080/02508281.1999.11014854
Huber, D., Milne, S., & Hyde, K. F. (2018). Constraints and facilitators for senior tourism. Tourism management perspectives, 27, 55-67. doi: 10.1177/1468797619832318.
Kanter, A. S. (2009). The United Nations Convention on the Rights of Persons with Disabilities and its implications for the rights of elderly people under international law. Georgia State University Law Review25(3), 527.‏
Kim, J., Wei, S., & Ruys, H. (2003). Segmenting the market of West Australian senior tourists using an artificial neural network. Tourism Management24(1), 25-34.‏ doi: 10.1177/1356766714525775.
Lee, C. F. (2016). An investigation of factors determining destination satisfaction and travel frequency of senior travelers. Journal of Quality Assurance in Hospitality & Tourism, 17(4), 471-495. doi: 10.1177/2158244021998658.
Magnus, G. (2009). The age of aging: How demographics are changing the global economy and our world. Singapore: John Wiley & Sons.
Mary, E. U., Kong, T. I. W., & Wan, Y. K. P. (2020). Senior travelers to integrated resorts: Preferences, consuming behaviors and barriers. Journal of Quality Assurance in Hospitality & Tourism21(3), 297-319.  doi: 10.1177/2158244021998658.
Mathur, A., Sherman, E., & Schiffman, L. G. (1998). Opportunities for marketing travel services to new‐age elderly. Journal of Services Marketing12(4), 265-277.‏  doi: 10.1080/02508281.1999.11014852.
Moscardo, G. (2006). Third-age Tourism, in D.Buhalis and C. costa (eds), New Tourism consumers, Products and Industry: Present and Future Issues-oxford: Butter worth-Heinemann, PP.9-30. doi: 10.4324/9780080455914
Okita, S. Y., Ng-Thow-Hing, V., & Sarvadevabhatla, R. (2009, September). Learning together: ASIMO developing an interactive learning partnership with children. In RO-MAN 2009-The 18th IEEE International Symposium on Robot and Human Interactive Communication (pp. 1125-1130). IEEE. DOIClick to copy the URI to your clipboard. doi: 10.1109/ROMAN.2009.5326135.
Olivera, J., Baggio, R., & Costa, C. (2018). Senior tourists' motivations and preferences for cultural tourism: A study in Portugal. Journal of Travel Research, 57(7), 916-930. doi: 10.1177/0047287517729873.
Roberson, D. N. (2001). The Impact of Travel on Older Adults: An Exploratory
Investigation. p. 10-23. doi: 10.3390/economies9040148.
Rowiński, R., Morgulec-Adamowicz, N., Ogonowska-Slodownik, A., Dąbrowski, A., & Geigle, P. R. (2017). Participation in leisure activities and tourism among older people with and without disabilities in Poland. Archives of gerontology and geriatrics73, 82-88. doi: 10.1016/j.archger.2017.07.025 .
‏Rozynek, C., & Lanzendorf, M. (2023). How does low income affect older people’s travel practices? Findings of a qualitative case study on the links between financial poverty, mobility and social participation. Travel Behaviour and Society30, 312-324. doi: 10.1016/j.tbs.2022.10.003.
Ryan, J. (2020). Examining the process of modal choice for everyday travel among older people. International Journal of Environmental Research and Public Health17(3), 691.‏ doi: 10.3390/ijerph17030691
Shoemaker, S. (1989). Segmentation of the senior pleasure travel market. Journal of travel research27(3), 14-21.‏ doi: 10.1016/0160-7383(94)90079-5.
Tomka, D., Holodkov, V., & Andjelkovic, I. (2015). Quality of life as a travel motivational factors of senior tourists–results of research in Novi Sad. Informatologia48(1-2), 62-70.‏ doi: 10.13140/2.1.1120.8960
Tung, V. W. S., & Ritchie, J. B. (2011). Investigating the memorable experiences of the senior travel market: An examination of the reminiscence bump. Journal of Travel & Tourism Marketing, 28(3), 331–343. doi: 10.1080/10548408.2011.563168.
Wan, Y. K. P., Lo, W. S. S., & Eddy-U, M. E. (2022). Perceived constraints and negotiation strategies by elderly tourists when visiting heritage sites. Leisure Studies41(5), 703-721. doi: 10.1016/j.jort.2021.100447.
Wang, Y., Zhang, Y., Xia, J., & Wang, Z. (2008). Segmenting the mature travel market by motivation. International Journal of Data Analysis Techniques and Strategies1(2), 193-209.‏ doi: 10.1504/IJDATS.2008.021118 .