مدیریت بحران پساکرونا در گردشگری با تأکید بر تاب‌آوری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری تخصصی مدیریت گردشگری، دانشکدۀ علوم گردشگری، دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران

2 استاد دانشکدۀ علوم گردشگری، دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران

چکیده

بیماری کرونا آسیب جدی به صنعت گردشگری وارد کرده است. نکتهٔ مهم پساکرونای گردشگری است که نتایج مطالعات نشان می‌دهند گردشگری موضوعی اجتماعی و پساکرونای گردشگری در ایران موضوعی قابل‌تأمل است. لذا، این تحقیق، که با هدف بررسی و تحلیل مدیریت بحران پساکرونای گردشگری از منظر تحلیل روان‌شناختی اجتماعی و با تأکید بر مؤلفه‌های تاب‌آوری آنتونوفسکی (SOC) انجام شده است، از شیوهٔ کیفی و مصاحبهٔ عمیق نیمه‌ساختاریافته با خبرگان بهره گرفته و، با روش تحلیل مضمون، پساکرونای گردشگری را تحلیل و بررسی کرده است. نتایج حاصل از یافته‌های تحقیق به بحران پساکرونا اشاره دارد، بحرانی جدی که با بازاری نابسامان و تقاضای انبوه، بروز رفتارهای آسیب‌زنندهٔ ناشی از فشارهای دوران کرونا، تمایل به سفرهای داخلی و توجه بیشتر به امور بهداشتی همراه و مؤید مشکلات بسیاری بوده است. مدیریت بحران پساکرونای گردشگری، با توجه به روحیهٔ تاب‌آوری، بر ایجاد آگاهی و درک بالا از شرایط آتی توسط متولیان و مدیران گردشگری و برنامه‌ریزی عملیاتی و کوتاه‌مدت با محوریت گردشگری شهری تأکید می‌کند تا از رسانه‌ها برای آگاهی‌بخشی، توصیف و آماده‌سازی جامعهٔ میزبان و گردشگران برای دوران پس از کرونا بهره‌مند شود.

کلیدواژه‌ها


ابراهیمی، مهدی، ضرغام بروجنی، حمید و سخندان، الناز (1395). ارزیابی عملکرد فرایند مدیریت بحران مقصدهای گردشگری. نشریهٔ علمی مطالعات مدیریت راهبردی، ۷(28)، ۱۰۳-۱۲۳.
اقبالی، مرضیه، متولی، صدرالدین، جانباز قبادی، غلامرضا و غلامی، سارا (1400). بررسی تأثیر ابعاد اجتماعی تاب‌آوری شهری بر توسعهٔ پایدار گردشگری (مطالعهٔ موردی: شهر محمودآباد). فصلنامهٔ گردشگری شهری، 8(۳)، ۱-۱۶.
اکبری آرباطام، کلثوم، عباسی، رسول و طالاری، محمد (1401). شناسایی پیشایندهای تاب‌آوری رو به جلوی کسب‌وکارهای گردشگری در شرایط تحریم اقتصادی. فصلنامهٔ گردشگری و توسعه، ۱۱(۳۰)، ۲۵۹-۲۷۶.
اکبری، مجید و انصاری، معصومه (1399). بازشناسی محرک‌های مؤثر بر رقابت‌پذیری سفر و گردشگری برای دوران پساکرونا (مطالعهٔ موردی: ایران(. فصلنامهٔ مطالعات مدیریت گردشگری، ۱۵، ویژه‌نامهٔ همه‌گیری کووید-۱۹، ۲۵۳-۲۸۴.
باصولی، مهدی و جباری، گلنوش (1400). رابطهٔ مدیریت بحران و تاب‌آوری جامعهٔ مقصد گردشگری در بحران کرونا (مطالعهٔ موردی: شهر همدان). فصلنامهٔ گردشگری شهری، 8(1)، ۳۳-۴۸.
ترابی فارسانی، ندا و بهادری، سیدرضا (1399). شناسایی راهکارهایی جهت رونق اقامتگاه‌ها پس از بحران شیوع کووید-19. فصلنامهٔ مطالعات مدیریت گردشگری، ۱۵، ویژه‌نامهٔ همه‌گیری کووید-19، ۹۱-۱۱۴.
حسن‌پور، محمود، شاهی، طاهره و ارژنگ مهر، داود (1399). الگوی مدیریت بحران برای بخش عرضهٔ گردشگری ایران (نمونهٔ موردی بحران شیوع ویروس کووید-19). فصلنامهٔ مطالعات مدیریت گردشگری، ۱۵، ویژه‌نامهٔ همه‌گیری کووید-19، ۵۹-۸۹.
رنجبر، زینت، شکری فیروزجاه، پری و جانباز قبادی، غلامرضا (1400). سنجش میزان تاب‌آوری شهرهای ساحلی با تأکید بر نقش گردشگری (مطالعهٔ موردی: شهرهای ساحلی غرب استان مازندران). نشریهٔ تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، ۲۱(62)، ۳۸۳-۴۱۲.
سالم قهفرخی، امین، رضایی، سیدرضا، رستمی، محسن و علیخواه، ساهره (1399). جایگاه تاب‌آوری سازمانی در مدیریت بحران‌ها و فجایع گردشگری. فصلنامهٔ پژوهش‌های گردشگری و توسعهٔ پایدار، ۳(۹)، ۳۱-۴۶.
سلگی، محمد، مطلبی، داریوش و غلامی‌پور، اسماعیل (1399). کرونا و جامعهٔ ایران. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
سیه‌چهره خلردی، حمید (1399). تأثیرات گردشگری و اکوتوریسم، مخاطرات طبیعی، تاب‌آوری و توسعهٔ پایدار گردشگری، کنفرانس ملی اکوتوریسم و مخاطرات محیطی، جزیرهٔ کیش.
شهوازیان، سلاله و‌ هاشمی قینانی، فیروزه (1399). چالش‌های مدیریت منابع انسانی در دوران گذار از بحران کرونا و ارائهٔ راهکار در صنعت هتلداری ایران. فصلنامهٔ مطالعات مدیریت گردشگری، ۱۵، ویژه‌نامهٔ همه‌گیری کووید-19، ۲۱۷-۲۵۲.
ضیایی، محمود، حسن‌پور، محمود و پارسا شکیب، سمیه (1400). توسعهٔ الگوی مدیریت بحران در صنعت گردشگری (مورد مطالعه: بحران همه‌گیری ویروس کووید-19). فصلنامهٔ علمی‌ - پژوهشی برنامه‌ریزی و توسعهٔ گردشگری، ۱۰(37)، ۶۵-۹۷.
فلیک، اووه (1394). درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمهٔ هادی جلیلی. تهران: نشر نی.
غیاث‌آبادی فراهانی، مریم، غفاری آشتیانی، پیمان، شبابی، هومن و قلی‌پور فریدونی، شهربانو (1401). طراحی الگوی تاب‌آوری در صنعت گردشگری براثر بیماری کووید-۱۹. نشریهٔ علمی گردشگری و توسعه، ۱۱(۳۱)، ۱۳۱-۱۴۴.
کلابی، امیرمحمد و کریمی‌راد، سیمین (1399). نوسازی استراتژیک کارآفرینانه در دوران پساکرونا؛ شرکت‌های فعال در صنعت گردشگری. فصلنامهٔ مطالعات مدیریت گردشگری، ۱۵، ویژه‌نامهٔ همه‌گیری کووید-19، ۲۸۵-۳۰۸.
یاوری گهر، فاطمه و منصوری مؤید، فرشته (1396). مدیریت بحران در صنعت گردشگری. فصلنامهٔ مطالعات مدیریت گردشگری، ۱۲(40)، ۲۱-۴۰.
Antonovsky, A. (1987). Unraveling the mystery of health. How people manage stress and stay well. San Francisco: Jossey-Bass Publishers.
Antonovsky, A. (1993). The salutogenic approach to aging. Lecture held in Berkeley, 21 January.
Armstrong, E. K. (2008). Destination recovery after natural disasters - A case study of the recovery of the ACT tourism industry after the 2003 bushfires. PhD thesis, Tourism Discipline. University of Canberra. Canberra.
Barton, L. (1994). Crisis Management: Preparing for and managing disasters. Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, 35(2), 59-65.
Casado-Aranda, L. A., Sánchez-Fernández, J., & Bastidas-Manzano, A. B. (2021). Tourism research after the COVID-19 outbreak: Insights for more sustainable, local and smart cities. Sustainable Cities and Society, 73, 103126.
Cahyanto, I., Wiblishauser, M., Pennington-Gray, L., & Schroeder, A. (2016). The dynamics of travel avoidance: The case of Ebola in the US. Tourism Management Perspective, 20, 195-203.
Chua, D. K., & Godinot, M. (2006). Use of a WBS Matrix to Improve Interface Management in Projects. Journal of Construction Engineering and Management, 132(1), 67-79.
Connor, K. M., & Davidson, J. R. (2003). Development of a new resilience scale: The Connor‐Davidson resilience scale (CD‐RISC). Depression and anxiety, 18(2), 76-82.
Eriksson, M., & Mittelmark, M. B. (2017). The Sense of Coherence in the salutogenic model of health. The Handbook of Salutogenesis, 91-96.
Faulkner, B. (2001). Towards a framework for tourism disaster management. Tourism Management, 22(2), 135-147.
Filiatrault, P., Harvey, J., & Chebat, J. C. (1996). Service quality and service productivity managementpractices. Industrial Marketing Management, 25(3), 243-255.
Garmezy, N., & Masten A. A. (2006). particular resiliency to threatening environments. Journal of Experimental Social Psychology, 42, 323-336.
Hills, A. (2005). Insidious Environments: Creeping Dependencies and Urban Vulnerabilitie. Journal of Contingencies and Crisis Management, 13(1), 12-20.
ICC and World Travel & Tourism Council. Issue COVID-19. (2020). Restart Guide for the Travel & Tourism Sector. Available online: https://wttc.org/News-Article/ICC-and-World-Travel-and-Tourism-Council-issue-COVID-19-restart-guide-for-theTravel-and-Tourism-sector.
Kimhi, S. (2016). Levels of resilience: Associations among individual community and national resilience. Journal of Health Psychology, 21(2), 164-170.
Lama, R., & Rai, A. (2021). Challenges in Developing Sustainable Tourism Post COVID-19 Pandemic. In Tourism Destination Management in a Post-Pandemic Context (pp. 233–244). Emerald Publishing Limited.
Novelli, M., Burgess, L. G., Jones, A., & Ritchie, B. W. (2018). No Ebola . . . still doomed”—The Ebola-induced tourism crisis. Annals of Tourism Research, 70, 76-87.
Orîndaru, A., Popescu, M. F., Alexoaei, A. P., Căescu, Ș. C., Florescu, M. S., & Orzan, A. O. (2021). Tourism in a post-COVID-19 era: Sustainable strategies for industry’s recovery. Sustainability, 13(12), 6781.
Page, S. J., Yeoman, I., Munro, C., Connell, J., & Walker, L. (2006). A case study of best Practice-Visit Scotland’s prepared response to an influenza pandemic. Tourism Managemen, 27(3), 361-393.
Roggio, P. (2011). Resilience and small business (Doctoral dissertation) Thesis, Edith Cowan University.
Roxas, F. M. Y., Rivera, J. P. R., & Gutierrez, E. L. M. (2022). Bootstrapping tourism post-COVID-19: A systems thinking approach. Tourism and Hospitality Research, 22(1), 86–101.
Seabra, C., Reis, P., & Abrantes, J. L. (2020). The influence of terrorism in tourism arrivals: A longitudinal approach in a Mediterranean country. Annals of Tourism Research, 80, 102811.
Schouten, M. A., Van Der Heide, M. M., & Heijman, W. J. (2009). Resilience Of Social-Ecological Systems In European Rural Areas: Theory And Prospects (No. 697-2016-47762, pp. 117-131).
Toubes, D. R., Araújo Vila, N., & Fraiz Brea, J. A. (2021). Changes in consumption patterns and tourist promotion after the COVID-19 pandemic. Journal of Theoretical and Applied Electronic Commerce Research, 16(5), 1332-1352. https://doi.org/10.3390/ jtaer16050075
UNDP (1992). An Overview of Disaster Management. 2th Edition. UNDP Publication.
UNWTO (June 30, 2020). How Are Countries Supporting Tourism Recovery? https://webunwto.s3.eu-west-1.amazonaws.com/s3fs-public/2020-06/BFN_V4.pdf
European Union (2021). Relaunching transport and tourism in the EU after COVID-19, Research for TRAN Committee: Relaunching transport and tourism in the EU after COVID-19 - Tourism sector | Think Tank | European Parliament (europa.eu)
Williamson, J., Hassanli, N., & Grabowski, S. (2022). OzNomads: A case study examining the challenges of COVID-19 for a community of lifestyle travellers. Current Issues in Tourism, 25(2), 232-246.
Yan, H., Wei, H., & Wei, M. (2021). Exploring Tourism Recovery in the Post-COVID-19 Period: An Evolutionary Game Theory Approach. Sustainability, 13(16), 9162.
Zenker, S., & Kock, F. (2020). The coronavirus pandemic—A critical discussion of a tourism research agenda. Tourism Management, 81, 104164.