شناسایی ظرفیت‌های توسعه کسب ‌و کارهای خلاق روستایی از طریق گردشگری کشاورزی (مطالعه موردی: روستای هنده‌خاله)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه شهرسازی دانشگاه گیلان، ایران

2 کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه گیلان، ایران

3 کارشناس ارشد برنامه‌ریزی شهری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه گیلان، ایران

چکیده

گردشگری کشاورزی از رویکردهای نوین در صنعت گردشگری به شمار می‌آید که امروزه به‌منزلۀ راهکاری برای تنوع‌بخشی به مشاغل روستایی به آن توجه می‌شود. از ویژگی‌های مهم آن ایجاد فعالیت‌های اقتصادی و افزایش اشتغال و درآمد در محیط روستایی است. هدف این نوع گردشگری تعامل بین روستاییان و گردشگران و درآمدزایی مستقیم برای روستاییان و کشاورزان است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی ظرفیت‌های توسعۀ کسب‌وکارهای خلاق روستایی از طریق گردشگری کشاورزی در روستای هنده‌خاله انجام شده است. در این پژوهش، با استفاده از روش نمونه‌گیری گلوله‌برفی، با 10 نفر از کارشناسان بومی در حوزۀ گردشگری، برنامه‌ریزی روستایی و شهرسازی مصاحبه شد. روش گردآوری داده‌ها، در این پژوهش، پرسش‌نامه‌ای با سؤالات باز و بسته است. نتایج حاصل از تجزیه‌و‌تحلیل دلفی نشان داد که بهره‌گیری از پتانسیل‌های طبیعی این روستا و ترکیب با فعالیت‌هایی نظیر برگزاری جشنواره‌های غذاهای محلی برای آشنایی گردشگران با شیوه‌های پخت انواع غذاهای محلی و برگزاری تورهای ماهیگیری در تالاب بین‌المللی سلکه موجب توسعۀ گردشگری کشاورزی و درنتیجه کارآفرینی و رونق کسب‌وکار روستاییان و به‌خصوص کشاورزان خواهد شد. از دیگر امکاناتی که در روستای هنده‌خاله برای گردشگران وجود دارد و می‌تواند باعث کاهش هزینه‌های اولیۀ اجرای طرح گردشگری کشاورزی شود می‌توان به مکان‌های مناسب اسکان گردشگران نظیر خانه‌های روستایی اشاره کرد. البته، گفتنی است این مهم در گروی سرمایه‌گذاری درست و هدفمند است که نیازمند مدیریت صحیح و همکاری نهادهای مربوطه است.

کلیدواژه‌ها


ابریشمی، حمید، بیدرام، رسول، ماجد، وحید و بخشایش، الهام (1398). امکان‌سنجی توسعۀ پایدار روستایی از طریق توسعۀ صنایع خلاق (نمونۀ موردی: صنایع‌ دستی روستاهای منتخب استان اصفهان). روستا و توسعه، 22(88)، 51-69.
افتخاری، عبدالرضا رکن‌الدین و مهدوی، داوود (1385). راهکارهای توسعۀ گردشگری روستایی با استفاده از مدل SWOT دهستان لواسان کوچک. فصلنامۀ مدرس علوم انسانی، 10(2)، 1-30.
افراخته، حسن (1380). روابط متقابل‌شهر و روستا (مطالعۀ موردی: ایرانشهر). مجلۀ علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 16(32)، 49-73.
امیری، صبا، احسانی‌فر، تهمینه، نادری، ندا و رستمی، فرحناز (1395). ارائۀ یک مدل مفهومی به‌منظور بررسی تأثیر گردشگری کشاورزی بر توسعۀ کارآفرینی روستایی. نشریۀ کارآفرینی در کشاورزی، 3(1)، 15-1.
بردی آنامرادنژاد، رحیم (1395). تحلیلی بر برنامه‌ریزی فضایی و الگوی توسعۀ شهرنشینی در ایران. نشریۀ پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 7(26)، 93-112.
حاجی‌نژاد، علی، پایدار، ابوذر، باقری، فاطمه و عبدی، ناصر (1394). تدوین برنامۀ راهبردهای توسعۀ گردشگری روستایی ایران. فصلنامۀ سیاست‌های راهبردی و کلان، 2(8)، 111-135.
حیدری، زهرا، بدری، سیدعلی و رضوانی، محمدرضا (1395). تحلیل عوامل مؤثر بر مشارکت اجتماع محلی در برنامه‌ریزی توسعۀ گردشگری کشاورزی (مطالعۀ موردی: نواحی روستایی بخش مرکزی شهرستان تنکابن). مجلۀ آمایش جغرافیای فضا، 6(21)، 26-13.
جمعه‌پور، محمود و حیدری، زهرا (1395). پیوند بین گردشگری و فعالیت‌های کشاورزی در راستای پایداری محیط با تأکید بر نگرش‌های جوامع محلی (مطالعۀ موردی: نواحی روستایی شهرستان تنکابن). فصلنامۀ علمی‌پژوهشی و بین‌المللی انجمن جغرافیای ایران، 14(49)، 21-40.
رحمانی، عبدالله، وزیری‌نژاد، رضا، احمدی‌نیا، حسن و رضائیان، محسن (1399). مبانی روش‌شناختی و کاربردهای روش دلفی: مروری روایی. مجلۀ دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، 19، 515-538.
سامانی قطب‌آبادی، سحر، ترابی فارسانی، ندا، شفیعی، زاهد، بذرافشان، مرتضی و غفاری، سیدرامین (1396). پتانسیل‌های کسب‌وکار حاصل از گردشگری کشاورزی در شهرستان جهرم. نشریۀ کارآفرینی در کشاورزی، 4(4)، 99-112.
شجاعی‌فرد، علی، شکور، علی و امید، محمد (1399). تحلیل رابطۀ شهر و روستا در استان فارس جهت تعادل‌بخشی پایدار جمعیتی از طریق توسعۀ پایدار گردشگری. فصلنامۀ علمی مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، 15(53)، 1327-1344.
شیعه، اسماعیل، دانشپور، سیدعبدالهادی و روستا، مریم (1393). تدوین مدل شاخص‌های مکانی پایداری اجتماعی به‌کمک روش دلفی و تکنیک شانون. معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، (19)، 119-129.
طاهرخانی، مهدی و رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا (1383). تحلیل نقش روابط متقابل‌شهر و روستا در تحول نواحی روستایی استان قزوین. فصلنامۀ مدرس علوم انسانی، 8(4)، 79-111.
علی‌الحسابی، مهران و فتاحی معصوم، آمنه سادات (1398). راهبردهای تحقق اگروتوریسم با استفاده از مدل سوات در روستای گرمه. مسکن و محیط روستا، (166)، 63-78.
علیقلی‌زاده فیروزجایی، ناصر (1398). اثرات توسعۀ گردشگری روستایی بر بخش کشاورزی (مطالعۀ موردی: روستاهای جلگه‎ای دهستان میان‌بند شهرستان نور). فصلنامۀ علمی‌‌پژوهشی برنامه‌ریزی توسعۀ گردشگری، 8(3)، 111-124.
عنابستانی، علی‌اکبر و مظفری، زهرا (1397). تبیین عوامل مؤثر بر گرایش روستاییان به گردشگری کشاورزی (مطالعۀ موردی: روستاهای نمونۀ گردشگری دهستان فضل شهرستان نیشابور. مجلۀ برنامه‌ریزی و توسعۀ گردشگری، 7(24)، 123-145.
کاوه، همایون، دهشیری، محمدرضا و شاکری، امین (1398). آشنایی با مفاهیم کارآفرینی. تهران: جاودانه ـ جنگل.
کریمی، سعید (1394). کارآفرینی گردشگری کشاورزی، راهبردی نوین برای توسعۀ روستایی. نشریۀ کارآفرینی در کشاورزی، 1(4)، 69-89.
محمودی چناری، حبیب، مطیعی لنگرودی، سیدحسن، فرجی سبکبار، حسنعلی، قدیری معصوم، مجتبی و یاسوری، مجید (1399). الگوسازی مؤلفه‌های مؤثر بر توسعۀ گردشگری کشاورزی شهرستان ماسال. فصلنامۀ علمی مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، 15(53)، 1137-1158.
مطیعی لنگرودی، سیدحسن و محمودی چناری، حبیب (1398). گردشگری کشاورزی بخشی از گردشگری روستایی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
میرزایی قلعه، فرزاد، کلانتری، بهرنگ، مولائی قلیچی، محمد و عزمی، آئیژ (1392). تحلیل روابط متقابل‌شهر و روستا در میزان توسعه‌یافتگی روستاهای دهستان حومه، شهرستان هرسین. فصلنامۀ مسکن و محیط روستا، (143)، 89-100.
نوروزی، اصغر و فتحی، عفت (1397). ارزیابی توانمندی‌های توسعۀ گردشگری کشاورزی و تعیین میزان پذیرش آن در جامعۀ هدف (کشاورزان و گردشگران) در شهرستان لنجان. جغرافیا و توسعه، (51)، 221-240.
ورمزیاری، حجت، رحیمی، علیرضا و بابایی، محسن (1396). تحلیل فعالیت‌ها و خدمات مطلوب گردشگری کشاورزی (مطالعۀ موردی: گردشگران الموت شرقی. مجلۀ برنامه‌ریزی توسعۀ گردشگری، 6(21)، 95-77.
یزدان‌پناه، مسعود (1397). پارادایم کشاورزی چندکارکردی؛ گردشگری روستایی، کلیدی برای توسعۀ اشتغال پایدار در مناطق روستایی. کارآفرینی در کشاورزی، 5(1)، 17-30.
یوسفی، جواد و طالبی، محمدعلی (1396). نقش گردشگری کشاورزی در سبک زندگی پایدار مناطق روستایی. فصلنامۀ دانش انتظامی خراسان جنوبی، 6(2)، 96-86.
Archibong, C. A. (2004). Technology, infrastructure and entrepreneurship: Role of the government in building a sustainable economy. School of Business and Economics North Caroliana & T State University.
Askarpour, M. H., Mohammadinejad, A., & Moghaddasi, R. (2020). Economics of agritourism development: An Iranian experience. Economic Journal of Emerging Markets, 12(1), 93-104.
Aslam, M. S. M., & Awang, K. W. B. (2014). Issues and Challenges in Nurturing Sustainable Rural Tourism Development. Tourism, Leisure and Global Change, 1(1), 75-89.
Awan, S. A., Saeed, A. F., & Zhuang, P. (2016). The Prospects of Agritourism Development in China. Prospects, 7(5).
Bwana, M. A., Olima, W. H., Andika, D., Agong, S. G., & Hayombe, P. (2015). Agritourism: Potential socio-economic impacts in Kisumu County. IOSR Journal of Humanities and Social Science, 20(3), 78-88.
Choo, H., & Petrick, J. F. (2014). Social interactions and intentions to revisit for agritourism service encounters. Tourism Management, 40, 372-381.
Fisher, D. G. (2006). The potential for rural heritage tourism in the Clarence valley of northern New South Wales. Australian Geographer, 37(3), 411-424.
Fong, S. F., Lo, M. C., Songan, P., & Nair, V. (2016). Self-efficacy and sustainable rural tourism development: local communities’ perspectives from Kuching, Sarawak. Asia Pacific Journal of Tourism Research, 22(2), 147-159.
Halim, M. F., Barbieri, C., Morais, D. B., Jakes, S., & Seekamp, E. (2020). Beyond Economic Earnings: The Holistic Meaning of Success for Women in Agritourism. Sustainability, 12(12), 4907.
Hirschhorn, F. (2019). Reflections on the application of the Delphi method: lessons from a case in public transport research. International Journal of Social Research Methodology, 22(3), 309-322.
Jȩczmyk, A., Uglis, J., Graja-Zwolińska, S., Maćkowiak, M., Spychała, A., & Sikora, J. (2015). Research note: Economic benefits of agritourism development in Poland—An empirical study. Tourism Economics, 21(5), 1120-1126.
Kim, S., Lee, S. K., Lee, D., Jeong, J., & Moon, J. (2019). The effect of agritourism experience on consumers’ future food purchase patterns. Tourism Management, 70, 144-152. doi.org/10.1016/j.tourman.2018.08.003
Lordkipanidze, M., Brezet, H., & Backman, M. (2005). The entrepreneurship factor in sustainable tourism development. Journal of Cleaner Production, 13(8), 787-798.
Lupi, C., Giaccio, V., Mastronardi, L., Giannelli, A., & Scardera, A. (2017). Exploring the features of agritourism and its contribution to rural development in Italy. Land use policy, 64, 383-390.doi.org/10.1016/j.landusepol.2017.03.002
Mansury, Y., & Hara, T. (2007). Impacts of organic food agritourism on a small rural economy: a social accounting matrix approach. Journal of Regional Analysis and Policy, 37(1100-2016-90091), 213-222.doi: org/10.22004/ag.econ.132992
Masser, I., & Foley, P. (1987). Delphi revisited: Expert opinion in urban analysis. Urban Studies, 24(3), 217-225.
McGehee, N. G., & Kim, K. (2004). Motivation for agritourism entrepreneurship. Journal of Travel Research, 43(2), 161-170.
McGehee, N. G. (2007). An agritourism systems model: A Weberian Perspective. Journal of Sustainable Tourism, 15(2), 111–124.
Muresan, I. C., Oroian, C. F., Harun, R., Arion, F. H., Porutiu, A., Chiciudean, G. O., ... & Lile, R. (2016). Local residents’ attitude toward sustainable rural tourism development. Sustainability, 8(1), 100.
Östberg, J., Delshammar, T., Wiström, B., & Nielsen, A. B. (2013). Grading of parameters for urban tree inventories by city officials, arborists, and academics using the Delphi method. Environmental management, 51(3), 694-708..
Yang, L. (2012). Impacts and challenges in agritourism development in Yunnan, China. Tourism Planning & Development, 9(4), 369-381.