محدودیت‌های ادراک‌شدۀ گردشگری توسط معلولان، در پرتو نظریۀ درماندگی آموخته‌شدۀ سلیگمن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناس ارشد برنامه ریزی توسعه گردشگری، دانشکده علوم گردشگری، دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران

چکیده

برخورداری تمامی اقشار به‌ویژه گروه‌‏های آسیب‌‏پذیر از امکانات گردشگری، امروزه یکی از موضوعات موردتوجه در جامعۀ علمی و صنعت گردشگری است. یکی از این گروه‏‌ها معلولان هستند که به علت مشکلات جسمی و حرکتی، برای سفر و گردشگری با دشواری‏‌های فراوانی مواجه‌اند و اغلب تجارب خوشایندی از سفر به‌دست نمی‌آورند. بدیهی است برخی از این مشکلات و موانع به‌صورت ملموس و در قالب کمبود امکانات و تسهیلات فیزیکی و برخی دیگر به‌صورت ذهنی و ادراکی که ریشه در موضوعات روان‌‏شناختی و تعاملی دارد بروز می‏‌کند و ممکن است در بلندمدت به ناامیدی و کاهش رغبت این گروه به شرکت در فعالیت‏‌های گردشگری منجر شود. بنابراین ریشۀ این محدودیت‏‌ها، چه ذهنی و چه فیزیکی، مستلزم توجه و رسیدگی مسئولان است. به علت چنین ضرورت و اهمیتی، مقالۀ حاضر با رویکردی توصیفی قصد دارد با توجه به نظریۀ درماندگی آموخته‌شدۀ سلیگمن و مروری بر تحقیقات پیشین، به تبیین محدودیت‏‌ها و موانع سفر در ارتباط با تمایل معلولان به شرکت در فعالیت‏‌های گردشگری بپردازد. 

کلیدواژه‌ها


آهنگران، جعفر، موسوی بازرگان، سیدجلال و نظری اورکانی، سولماز (1393). «تدوین الگوی گردشگری قابل‌دسترس». گردشگری، دورۀ 2، شمارۀ 2، ص 11-20.
تاجری‌نسب، ثمینه (1390). اولویت‌بندی عوامل بازدارندۀ مشارکت شهروندان تهرانی در گردشگری کوتاه‌مدت حومه. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکدۀ مدیریت و حسابداری.
حسن‌پور, محمدزمان و احدی, محمدرضا (1396). «وضعیت فضای شهری برای حضور معلولان و جانبازان با رویکرد ایمن‌سازی محیطی». فصلنامۀ علمی راهور، شمارۀ 21، ص 127-146.
دستیار، وحید و محمدی، اصغر (1397). «سنجش توانمندسازی معلولان جسمی (معلولان جسمی حرکتی، احشایی و حسی) در سال 1394 و عوامل مرتبط با آن (مطالعۀ مقطعی تحلیلی در استان کهگیلویه و بویراحمد)». توانبخشی، دورۀ 19، شمارۀ 4، ص 357-368.
شاطریان، محسن، کیانی سلمی، صدیقه و کمری، مریم (1397). «بررسی الگوهای گذران اوقات فراغت توان‌خواهان جسمی کاشان». پژوهش‌نامۀ مددکاری اجتماعی، سال سوم، شمارۀ 11، ص 152-183.
شفیعی، زاهد، ترابی فارسانی، ندا و پرنده خوزانی، بهنوش (1393). مقدمه‌ای بر گردشگری در دسترس (گردشگری برای ناتوانان). ص 32.
صادقی فسایی، سهیلا و فاطمی‌نیا، محمدعلی (1393). «معلولیت، نیمه‌پنهان جامعه. رویکرد اجتماعی به وضعیت معلولین در سطح جهان و ایران». فصلنامۀ رفاه اجتماعی، دورۀ 15، شمارۀ 58، ص 158-192.
کردی سرجاز، نادر، محمودزاده، سیدمجتبی و فرخ‌منش، کامران (1393). «الگوی سفر افراد دارای معلولیت، جانبازان و سالمندان به عنوان بخشی از بازار گردشگر»، دومین همایش ملی پژوهش‌های کاربردی در جغرافیا و گردشگری، تهران.
مشبکی اصفهانی، علیرضا و مشبکی اصفهانی، محمدرضا (1398). «شناسایی معیارهای مؤثر بر ارتقاء کیفیت محیطی در طراحی معماری مراکز توانبخشی معلولین جسمی-حرکتی». فصلنامۀ علمی تخصصی مطالعات کاربردی در علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی، سال دوم، شمارۀ 3، ص 37-50.
 
Buhalis, D., & Darcy, S. (2011). Accessible Tourism (Concepts and Issues). Bristol: Channel View Publications.
Burnett, J. J., & Bander, H. B. (2001). “Assessing the Travel-Related Behaviors of the Mobility-Disabled Consumer”. Journal of Travel Research, Vol. 40, pp 4–11.
Crawford, D. W., & Godbey, G. C. (1987). “Reconceptualizing barriers to family leisure”. Leisure Sciences, 9, 119-127.
Darcy, S., & Dickson, T. (2009). “A Whole-of-Life Approach to Tourism: The Case for Accessible Tourism Ex- periences”. Journal of Hospitality and Tourism Management, 16(1), 32-44.
Gladwell, N. J., & Bedini, L. A. (2004). “In search of lost leisure: The impact of caregiving on leisure travel”. Tourism Management, 25(6), 685-693.
Jackson, E. L., Crawford, D. W., & Godbey, G. (1993). “Negotiations of leisure constraints”. Leisure Sciences, 15, 1-11.
Lee, B. K., Agarwal, S., & Kim, H. J. (2012). “Influences of travel constraints on the people with disabilities’ intention to travel: An application of Seligman’s helplessness theory”. Tourism Management, 33, 569-579.
McKercher, B., Packer, T., Yau, M. K., & Lam, P. (2003). “Travel agents as facilitators or inhibitors of travel: perceptions of people with disabilities”. Tourism Management, 24, 465-474.
Poria, Y., Reichel, A., & Brandt, Y. (2010). “The flight experiences of people with disabilities: an exploratory study”. Journal of Travel Research, 49(2), 216-227.
Saxena, S., & Shah, H. H. (2008). “Effect of Organizational Culture on Creating Learned Helplessness Attributions in R&D Professionals: A Canonical Correlation Analysis”. Vikalpa, 33(2), 25-46.
Shaw, G., & Coles, T. (2004). “Disability, holiday-making and the tourism industry in the U.K.: a preliminary survey”. Tourism Management, 25, 397-403.
Seligman, M. E. (1975). Helplessness: On depression, development and death. San Francisco: W.H. Freeman.
Slambekova, Z. (2021). “The opportunities of accessible tourism for disabled people”. Munich Personal RePEc Archive Paper, 108520. Online at https://mpra.ub.uni-muenchen.de/108520/
Smith, R.W. (1987). “Leisure of disabled tourists: barriers to travel”. Annals of Tourism Research, 14(3), 376e389.
Specht, J., King, G., & Brown, E. (2002). The importance of leisure in the lives of persons with congenital physical disabilities. American Journal of Occupational Therapy, 56, 436-445.
Stanbury J., & Hugo, J. S. (2000). “Formulation of policy for transportation of Special Needs Passengers. Proceedings”. In Urban Transportation And Environment. Proceedings Of The International Conference Codatu Ix, Held Mexico City, 11-14 April 2000.
Turco, D. M., Stumbo, N., & Garncarz, J. (1998). “Tourism constraints for people with disabilities”. Parks and Recreation, 33(9), 78-84.
Yau, M. K., McKercher, B., & Packer, T. L. (2004). “Traveling with a Disability: More Than an Access issue”. Annals of Tourism Research, 31(4), 949-960.
Weiss, P. L., Pninabialik, B. A., & Kizony, R. (2003). “Virtual reality provides leisure time opportunities for young adults with physical and intellectual disabilities”. Cyberpsychology & Behavior, 6(3), 335-342.
World Health Organization (1980). International Classification of Impairments, Disabilities, and Handicaps: A Manual of Classification Relating to the Consequences of Disease.